Haringuitreiking, een eeuwenoude traditie in Niekerk.

Elk jaar de woensdag voor Pasen is er in Niekerk de Haringruitreiking. Dit jaar voor de 542ste keer. Een eeuwenoude traditie, die inmiddels op de Inventaris van Immaterieel erfgoed staag. In deze blog vertel ik jullie graag meer over deze traditie.

Eeuwenoude traditie
De traditie van de haringuitreiking is ontstaan in 1476.
Herenboer Menno Jeltema schonk een stuk land bij het Faan aan het Pepergasthuis in de stad Groningen. Maar wel met de eeuwigdurende verplichting dat de voogdij van het Pepergasthuis jaarlijks in de vastentijd een ton haring zou zenden aan de kerk van Niekerk. De kerk moest er voor zorgen dat de haringen verdeeld werden onder de armen van Niekerk-Oldekerk-Faan.

Verplichting werd afgekocht ene Menno Jeltemastichting werd opgericht.  
In 1979 werd de verplichting voor 2000 gulden afgekocht. De redenen hiervoor: de haring was te duur geworden en er zouden geen armen meer zijn in Niekerk-Oldekerk-Faan. Maar mogelijk speelde ook mee dat de voogdij van het Pepergasthuis zelf in financieel zwaar weer zat. De Nederlands Hervormde gemeente besloot om genoemd afkoopbedrag onder te brengen in de Menno Jeltemastichting, die opgericht werd om de traditie voort te zetten. ln de jaren na 1979 bleek dat het steeds moeilijker werd om de financiën op peil te houden.

Gift van de Rabobank.
ln 1995 is door een gift van de Rabobank het kapitaal toegenomen en de uitreiking voor een aantal jaren gewaarborgd.

De tocht van de harington.
ln de 20ste eeuw werd een ton met haringen per beurtdienst naar Niekerk gebracht en werd de ton het laatste deel rollend naar de kerk gebracht.
De tocht van de harington met kar door het dorp bestaat waarschijnlijk sinds 1976. De laatste decennia worden niet alle haringen meer door het dorp vervoerd. Vanwege hygiëne en Hacap-regels bevinden de meeste haringen zich al in het lokaal waar de uitdeling plaatsvindt.

Standbeeld ter ere aan de traditie.
Niet alleen op de woensdag voor Pasen is de traditie zichtbaar, vlakbij de kerk in Niekerk bevindt zich namelijk een standbeeld genaamd “De haringeters”.

Immaterieel Erfgoed. 
De haringuitreiking staat sinds vorig jaar ook op de Inventaris Immaterieel Erfgoed.
Sesamstraat kijken, eierbal, Pride Amsterdam, Bloemcorso Eelde en zo zijn er nog diverse andere voorbeelden van cultureel erfgoed wat op de Inventaris Immateriaal Erfgoed staat.

Immaterieel erfgoed.
Immaterieel erfgoed zijn sociale gewoonten, tradities, rituelen, voorstellingen, uitdrukkingen, bijzondere kennis van de natuur en ambachtelijke vaardigheden die gemeenschappen en groepen erkennen als een vorm van cultureel erfgoed.  Deze vorm van cultureel erfgoed is de schakel tussen heden, verleden en toekomst. Het is cultuur van nu, geeft een gevoel van verbondenheid met vorige generaties en is tegelijkertijd ook toekomstgericht omdat mensen het willen doorgeven aan volgende generaties.

Hoe gaat de traditie nu. 
Elk jaar, op de woensdag voor Pasen, rijdt vanaf 16.00 uur een boerenkar, voortgetrokken door een of twee paarden door de straten van Niekerk, Oldekerk en Faan. Op de kar zitten 2 mannen. De koetsier ment de paarden en de bijrijder laat een bel luiden om de dorpsbewoners te attenderen op deze traditie die al vanaf 1476 plaatsvindt. Op de boerenwagen bevindt zich een ‘houten ton met haringen’.
Tegen half 5 arriveert de boerenkar op het terrein van de kerk. Daar wordt te midden van de reeds gearriveerde dorpsbewoners de eerste haring aangeboden aan de voorzitter van het bestuur van de Menno Jeltemastichting. Als deze de haring proefondervindelijk heeft goedgekeurd is dat het startsein dat de dorpsbewoners maximaal 4 haringen mogen ophalen.
De haringen zijn gratis en voor alle inwoners van de voormalige gemeente Oldekerk. De laatste jaren is het ook mogelijk om schoongemaakte haringen te krijgen, hiervoor betaalt men 50 cent per haring.
Enkele vrijwilligers zorgen vooraf dat De Zaaier ‘haringproof’ is ingericht en reiken de haringen uit aan de belangstellende dorpsgenoten.

Cheque van de gemeenteraad van Grootegast.
De raad van de gemeente Grootegast overhandigde dit jaar, tijdens de haringuitreiking, een cheque ter waarde van twintigduizend euro.  De schenking is bedoeld om de de eeuwenoude traditie in stand te houden. Het bedrag moet voldoende zijn om het gebruik in elk geval tot 2054 voort te zetten.